Η Αυγουστιάτικη σκόνη της Ιστορίας

του Τάκη Αγκαβανάκη

Η πληροφορία ότι επρόκειτο να εκτελεστεί ο Πλουμπίδης είχε ήδη διαρρεύσει από την προηγούμενη ημέρα. Στις δέκα το βράδυ με φώναξε ο Κώστας Νίτσος, ο αείμνηστος διευθυντής των Νέων και μου είπε: 

" Τάκη , θα πάς να δεις τι γίνεται με τον Πλουμπίδη , έμαθα ότι θα εκτελεστεί " 

[Νίκος Πλουμπίδης (γ. 1902), ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ που υπερασπίστηκε τον Ν. Μπελογιάννη, κατηγορήθηκε για κατασκοπεία και εκτελέστηκε στις 14 Αυγούστου του 1954 στο Δαφνί. Το ΚΚΕ τον είχε αποκηρύξει νωρίτερα ως "πράκτορα " της ασφάλειας και των Άγγλων. Η μνήμη του Ν. Πλουμπίδη αποκαταστάθηκε το 1956 στην 6η ολομέλεια. ]  

Με το αυτοκίνητο των Νέων πήγα στην Ασφάλεια, στη συμβολή των οδών Χαλκοκονδύλη και Πατησίων, όπου βρίσκονταν ήδη και άλλοι δημοσιογράφοι. Ο Ρακιτζής, ο διοικητής της Ασφάλειας, μας τα μάσαγε, μια μας έλεγε ότι θα γίνει η εκτέλεση στο Δαφνί, μια ότι θα γίνει στο Γουδί, μια ότι θα γίνει στο «Σωτηρία». Τελικά, στις τέσσερις το πρωί μας είπαν ότι θα γίνει στο Δαφνί. Την ώρα που έφτασα, ήταν ήδη εκεί ένα στρατιωτικό φορτηγό με κουκούλα, μέσα είχε ένα καντηλέρι, ένα φαναράκι σαν κι αυτά τα παλιά που βάζανε στα νεκροταφεία, και πλάι του καθόταν ένας άνθρωπος με γυαλιά και σκούρα ρούχα. Δεν φαινόταν καλά και δεν ήμαστε σίγουροι αν ήταν ο Πλουμπίδης, ήταν και οι χωροφύλακες που μας απωθούσαν, όλο «μη από εδώ» και «μη από εκεί», μας έλεγαν.

Είχαμε τις αμφιβολίες μας μήπως οι αστυνομικοί θέλανε να μας παραπλανήσουν, όμως καταλάβαμε ότι τελικά ήταν ο Πλουμπίδης.

Για μια στιγμή, που μας είχαν απωθήσει, χάσαμε από τα μάτια μας τον Πλουμπίδη. Ρώτησα πού τον είχαν πάει και μου είπαν: «Εκεί, πίσω από το υψωματάκι».

Μαζί με πέντε-έξι άλλους καταφέραμε να ξεφύγουμε από την προσοχή των αστυνομικών, εγώ έτρεξα προς την κορυφή του υψώματος και σύρθηκα στο έδαφος μπρούμυτα, έβγαλα το κεφάλι μου και είδα δέκα στρατιώτες και τον αξιωματικό να τους λέει επί σκοπόν, και τον Πλουμπίδη όρθιο, στητό να φωνάζει δυνατά: «Ζήτω η Ελλάς, ζήτω το ΚΚΕ». Ήταν ψυχωμένος άνθρωπος ο Πλουμπίδης, δεν λύγισε καθόλου.

Άκουσα το πυρ, σωριάστηκε ο άνθρωπος κάτω, δεν ήταν κλειστά τα μάτια του, τα χέρια του πρέπει να ήταν δεμένα, και ύστερα είδα και τον αστυνομικό που πήγε και του έριξε τη χαριστική βολή.

Μετά αποσυρθήκαμε για να τηλεφωνήσουμε στις εφημερίδες.Ήταν εκεί κοντά ένα καφενεδάκι, και θυμάμαι τον Μηλιάδη, γνωστό αστυνομικό συντάκτη της εποχής, κοντό και στρουμπουλό, που ανέβηκε σε μια καρέκλα για να τηλεφωνήσει από ένα τηλέφωνο κρεμασμένο στον τοίχο. Τηλεφώνησα κι εγώ στα Νέα και έδωσα την είδηση για την εκτέλεση. Λίγο αργότερα, από εκεί που καθόμασταν, είδαμε ένα απορριμματοφόρο να παίρνει ένα μεγάλο αντικείμενο, ένα σακί στο μέγεθος ανθρώπου και να το πετάει στην απέναντι μάντρα όπου υποτίθεται ότι ήταν το νεκροταφείο. Σκεφτήκαμε ότι θα είναι ο Πλουμπίδης αλλά δεν μπορούσαμε να πάμε εύκολα εκεί πέρα γιατί ήταν σαν γκρεμός.

Την επόμενη μέρα πήγα στο καφενείο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη Δάφνη, όπου συχνά μαζευόμασταν και συζητούσαμε πολλές φορές μέχρι το πρωί. Ήταν εκεί και κάποιος της Ασφαλείας, ονόματι Μπακούρης, ο οποίος μας είπε ότι ο σταθμός του ΚΚΕ, η «Ελεύθερη Ελλάδα», είχε ανακοινώσει πως ήταν ψέματα ότι είχαν εκτελέσει τον Πλουμπίδη. «Ρε παιδιά», τους είπα, «τι ψέματα, αφού ήμουν εκεί, τον σκότωσαν τον άνθρωπο τον είδαμε να τον τσουβαλιάζουν και είδαμε να τον πετάνε και μέσα στο νεκροταφείο».

*Ο Τάκης Αγκαβανάκης, δημοσιογράφος της εφημερίδας Τα Νέα, ήταν ένας από τους ανθρώπους που παρακολούθησαν την εκτέλεση του Νίκου Πλουμπίδη.
Ολόκληρη η μαρτυρία στο βιβλίο «Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο Πόλεμο και την ελληνική αριστερά»