23 August 2014

Η τρέλα του τόπου

Στα 1917 οι σύμμαχοι της ΑΝΤΑΝΤ που για να εκβιάσουν την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο έχουν καταλάβει την Θεσσαλονίκη, μετά από πρόσκληση του πρωθυπουργού Βενιζέλου η οποία απευθύνθηκε παρά τη διαφωνία βασιλιά και βουλής, προς ώρας παρατούν τον πόλεμο στα ανατολικά και πιάνουν να λύσουν το Ελληνικό ζήτημα. Φτιάχνεται η ουδέτερη ζώνη Γρεβενών-Δεσκάτης-Σερβίων.
Οι Γάλλοι καταλαμβάνουν την Ελασσόνα, καταδιώκοντας τους Εύζωνες σχεδόν ως την Λαμία. οι οποίοι Εύζωνες πρωτίστως ήθελαν να διασώσουν την σημαία του συντάγματος τους και όχι να πολεμούν τους Ζουάβους. Λίγο νωρίτερα Τούρκοι της συμμορίας εκ φενταήδων (εθελοντών), οργανωθείσης υπό του διευθύνοντος το Νεοτουρκικόν Κομιτάτον εις Γρεβενά διαβοήτου Μπεκίρ αγά δέρνουν και σφάζουν όποιον νομίζουν. Ρουμανίζοντες κληρικοί με την στήριξη των συμμάχων καταλαμβάνουν τις μητροπόλεις και τα σχολεία της δυτικής Μακεδονίας.
Εν τω μεταξύ, οι Βούλγαροι ξεγλιστρούν και προελαύνουν μέχρι έξω από την Κοζάνη,  εις Βούλγαρος ο οποίος μεταμφιέζεται μουσουλμάνος προσπαθώντας να μπει στη πόλη της Κοζάνης συλλαμβάνεται και ανακρίνεται, αποκαλύπτει πως σκοπός των ήταν να φθάσουν προελαύνοντας μέχρι τη Μελούνα. Ο αιχμάλωτος εκτελείται.
Οι Έλληνες, άλλοι Αντάρται άλλοι λησταί, καταδιώκονται παρά Κρητών Χωροφυλάκων που έχει φέρει ο Βενιζέλος για να επιβάλλει την Εθνική Άμυνα, ενώ Μαροκινοί σπαχήδες εφορμούν εκ Θεσσαλονίκης για να ξεκαθαρίσουν τους αντιβενιζελικούς θύλακες. Άραβες, Νεότουρκοι, Σέρβοι, Βλάχοι και Σαρακατσανέοι όλοι μαζί βολοδέρνουν στη Δυτική Μακεδονία, εν Σιατίστη εδολοφονείτο ο εκλέκτωρ Παύλος Νεράντζης (Περδίκας) υπό αστυνομικών οργάνων σταλέντων εκ Λαψίστης (Νεαπόλεως Βοΐου), ο δε Μητροπολίτης Γρεβενών, κρατoύμενος εν περιορισμώ εντός της έδρας της επαρχίας του, αποτελούσης ουδετέραν ζώνην υπό φρουράν εκ Σενεγαλέζων, απεστάλη δέσμιος εις Κοζάνην μετά των τριών ιερέων και άλλων προκρίτων της πόλεως Γρεβενών, αγνοείται δε η περαιτέρω τύχη του.
Οι Σύμμαχοι δεν έπαυσαν να έχουν την σταθεράν υποψίαν ότι εντεύθεν της ουδετέρας ζώνης οργανούνται και κρύπτονται ανταρτικαί συμμορίαι και ο στρατηγός Σαράϊγ διέταξε τον αρχηγόν των εν Γρεβενοίς συγκεντρωθέντων στρατευμάτων να υπερβή την ουδετέραν ζώνην και συλλάβη τους αντάρτας ζώντας ή νεκρούς. Ακολούθησαν τυφεκισμοί χωρικών άνευ διαδικασίας, στο φτερό δηλαδή, σε ολόκληρον την επαρχίαν. Αι επιτάξεις κτηνών, αροτήρων βοών, ποιμνίων, αραβοσίτου και νομής έφθασαν μέχρι τελείας εξαντλήσεως των πενιχρών αποθεμάτων των κατοίκων, καταδικαζομένων εις εντελή στέρησιν. Ουδείς ανεφοδιασμός γίνεται εκ Θεσσαλονίκης.
Αι αδιάλειπτοι απόπαιραι ασελγείας των Σενεγαλέζων εδημιούργησαν εις τους επί κεφαλής των άλλους αξιωματικούς την έμπνευσιν, όπως ιδρύσουν εις Γρεβενά χάριν αυτών οίκον ανοχής, όπου, λέγεται, ενέκλεισαν γυναίκας και νεανίδας, των οποίων έτυχε να απουσιάζουν οι σύζυγοι, γονείς και αδελφοί !
Ο εν Κοζάνη Γάλλος πρόξενος μετέβη εις Γρεβενά και εζήτησε να παρουσιαστούν όσοι έχουν παράπονα. Ουδείς ετόλμησε να παρουσιαστή. (Αμ δε!)
Τον άλλο χρόνο "βγήκε πάνω" ο Θωμάς Γκαντάρας, που ΄χε λόγο σοβαρό, έπιασε έναν που είχε άχτι και του τέντωσε τα άντερα γύρω από μια στάνη η οποία βρίσκονταν, κι ίσως ακόμα βρίσκεται, άλλοτε στο Ελληνικό, άλλοτε στο Τουρκικό, στο Βουλγαρικό, ή κατά άλλους στο Ρουμάνικο, έδαφος της ουδέτερης ζώνης ανάμεσα στο Βασίλειο της Ελλάδος και τη Δημοκρατία των παιδίων της Εθνικής Αμύνης υπό την προστασία, πάντα, της Εγκάρδιας συνεννοήσεως.

* μετά ταύτα ακούγεται ως φυσιολογικό που τον διάδοχο τον δάγκασε μαϊμού κι απέθανε, ενώ αυτές οι ιστορίες σχεδόν ξεχάστηκαν επειδή απλώς όσα ακολούθησαν ήταν κατά πολύ χειρότερα. Πόση τρέλα μπορεί να χωράει ένας τόπος;



( οι περισσότερες φωτογραφίες είναι μεταγενέστερες αλλά νομίζω πως αποτυπώνεται σε αυτές το ίχνος της τρέλας του τόπου. )

20 August 2014

[το βλέμμα]

Ο κόσμος καταποντίζεται στον ορίζοντα
ολοένα
τα νησιά, τα όντα, τα έργα· σκορπίζουν

μόνο το βλέμμα στερεώνει το φως
για λίγο
για πάντα

λένε

(Σώτος Δασκαλόπουλος)

Τύρναβος, από το ημερολόγιο του Ίχνους, Κώστας Μπομπός 

* Τη στιγμή που το φωτογράφησα δεν είχα ίσως ακόμα αντιληφθεί πως σε αυτό το μέρος του κόσμου γίνεται ολοφάνερος ο τρόπος, η διάταξη, ο μηχανισμός της αλληλοϋποστήριξης, το πως γίνεται κατορθωτό να συναρθρώνονται τόσες πολλές αφηγήσεις, οι προσανατολισμοί, και τα αινίγματα, για τη ζωή, για την ύλη, για την τεχνολογία, για τα σύνεργα του ανθρώπου. Πως η κάθε μια ξεχωριστή κατάσταση ύλης και επιθυμίας στηρίζεται πάνω στην άλλη, και πως χρησιμοποιεί τα υπολείμματα της, ακόμα και τα τρίμματα, για πάτημα, πως ενώ όλα μοιάζουν να αλληλογκρεμίζονται, τελικά δεν σωριάζονται, την ίδια αιώνια στιγμή κατορθώνουν και αλλάζουν την αγωνία εξαφάνισης τους στη μη μορφή με αυτήν την λεπτεπίλεπτη ισορροπία φθοράς και βιωμένου χρόνου. _ ΚΜ



19 August 2014

[Σεπτέμβρης]

Τρέξαμε ως εκεί που δεν πνιγόμασταν
μετά από εκεί που δεν καίγονταν τα πόδια
σταθήκαμε στη μακριά άμμο και γράφαμε, και γράφαμε
Γράψαμε ιστορίες, δικές μας και επινοημένες, έτσι είναι
τις τυλίξαμε έπειτα σε ρολά· δεν ήταν εύκολο
χώρεσαν όμως σε μπουκάλια, μικρά και θολωμένα
από το ούζο που ΄χαμε για να ζαλιζόμαστε
ή από αρώματα ακριβά, μικρότερα αυτά,
σαν εκείνο που άγγιζες στη βάση του λαιμού σου.

Ανεβήκαμε παραπατώντας σιγανά ως την άκρη του βράχου,
όπως περπατούσες στα ψηλά τακούνια σου φεύγοντας από γιορτή
Να πετάξουμε τα μπουκάλια μακριά, βαθιά στη θάλασσα, θέλαμε
Μια κοίταζες τον ορίζοντα, και μια πίσω τους λόφους
φυσούσε λίβας κι ανατρίχιαζε η πλάτη σου· διψάσαμε
Μπροστά δεν φάνηκε τίποτα να μας πάρει, ούτε βαρκάκι
πίσω μας ήρθαν τα στίφη και μας έπνιξαν στο αίμα μας.

Μα δεν είναι ακόμα Σεπτέμβρης, είπες.


(Σώτος Δασκαλόπουλος) 


φωτογραφία Karin Rosenthal


18 August 2014

[Τζιτζίκι]

Ήταν φωνή και ξοδεύτηκε στο κλάμα,
μόνο το κέλυφος του, άδειο, απομένει
!

Koë ni mina
Naki-shimōté ya—
Sémi no kara! 

χαϊκού του Ματσούο Μπασό, 17ος αιώνας

The voice having been all consumed by crying, there remains only the shell of the sémi!

από το SHADOWINGS του LAFCADIO HEARN, εκδ. BOSTON
LITTLE, BROWN, AND COMPANY, 1919


 
* σχέδιο, μελάνι & μολύβι σε χαρτί, και μετάφραση δικά μου.


** Sémi (Cicada = Τζιτζίκι), Zémi, Cemi, είναι μια θεότητα ή προγονικό πνεύμα, ένα γλυπτό ή ένα χωρικό αντικείμενο που στεγάζει κάποιο πνεύμα (Καραϊβική).