Η ΦΡΙΚΗ

Η Φρίκη του 20ου αιώνα, από την οποία συνήθως θυμόμαστε το αποκορύφωμα της, το ολοκαύτωμα, όρισε ολόδικους της τόπους με συντεταγμένες στους χάρτες, μα δεν περιορίστηκε εκεί, ταξίδεψε κι απλώθηκε με καταραμένα πλοία ανάμεσα στις όχθες όλου του κόσμου.
Η Ευρώπη είχε βλέπετε από αιώνες έτοιμα όλα τα μοτίβα της απανθρωπιάς - οι Εβραίοι κι οι Τσιγγάνοι ήταν δοκιμασμένοι στόχοι σπό τον 17ο αιώνα, και παλιότερα. Όλοι εκείνοι που πριν εξοντωθούν παίρνουν για λίγο ή πολύ το ρόλο του απόβλητου, του παρία. 

Κι αν στη ζωή δεν διακρίνονται με σαφήνεια τα αρχικά στάδια της Φρίκης, η τέχνη έχει φροντίσει - για όποιον θέλει να ξέρει τι του γίνεται - να τα αφηγείται με όλη της τη δύναμη.

Ο παρίας είναι ο ανέστιος ταξιδευτής. μια εξαιρετικά αποκαλυπτική λέξη που επινοήθηκε στην Ινδία τον 16ο αιώνα, από στρατιωτικούς, ιεραπόστολους και λόγιους, και δυο αιώνες αργότερα θα επιστρέψει και θα εξαπλωθεί στον ευρωπαϊκό χώρο, όπου θα συγχωνευτεί με τον πάντα ύποπτο "περιπλανώμενο Ιουδαίο". Ο παρίας αγνοημένος ακόμα και από τη πρόσφατη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκπροσωπεί τους σκλάβους, τους "ελεύθερους έγχρωμους", τους Εβραίους, τις γυναίκες, τον λαό, τους προλετάριους, και τους μετανάστες. Θέατρο και λογοτεχνία διαδίδουν την εικόνα του με τα χαρακτηριστικά του καταραμένου. Στη ρομαντική κουλτούρα, ο παρίας αποκτά αξία χάρη στις σε βάρος του διώξεις, χωρίς, ωστόσο, να απελευθερώνεται, αλλά όσο κι αν μεταμορφώνεται να παραμένει στα απόβλητα του κόσμου.

Η "Φρίκη", είναι η τελευταία λέξη του αδίστακτου Κουρτς στην "Καρδιά του Σκότους", του Κόνραντ, ήδη από το τέλος του προπερασμένου αιώνα όταν οι αποικιοκράτες άρπαζαν με σαπιοκάραβα τον πλούτο της Αφρικής. 

Ίσως ήταν κι η τελευταία ανθρώπινη λέξη που πνίγονταν στους ναζιστικούς θαλάμους των αερίων. Ο κόσμος την γνώρισε αδιαμφισβήτητα και σε όλο της το σκοτεινό βάθος μια τέτοια μέρα του 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός πάτησε την πύλη με το κυνικό επίγραμμα "Η Εργασία Απελευθερώνει", στο Άουσβιτς.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα όποιος δεν εθελοτυφλούσε ή διάβαζε ιστορία ήδη γνώριζε πολλά. Οι δικοί μας είχαν ζήσει τη Φρίκη πεθαίνοντας στα Καλάβρυτα, στο Κομμένο, σε άλλα 180 μπλόκα στην Ελλάδα, ή από την πείνα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Ο Κούρτσιο Μαλαπάρτε τα 'χε αποκαλύψει εγκαίρως, στα 1942-43, στο "Καπούτ"¨, Γερμανοί, Πολωνοί, Ουκρανοί, Ρουμάνοι, και Κροάτες ξεπάστρεψαν τους Εβραίους τους πριν από την "επιστημονική" Τελική Λύση.

Ο Παδούρα ανασύρει μια πραγματική ιστορία που συνέβη στην Αβάνα το 1939 και γράφει στους "Αιρετικούς" για το πλοίο "Σεν Λούις", από το οποίο οι αρχές - όπως κι οι αμερικανικές στη συνέχεια - δεν επέτρεψαν (!) την αποβίβαση των Εβραίων που μετέφερε για να μην προκληθεί η Γερμανία(!), με αποτέλεσμα αυτό το σύγχρονο πλοίο των τρελών να αναγκαστεί να γυρίσει στην Ευρώπη, και οι επιβάτες του να οδηγηθούν στα κρεματόρια.

Για μια ανάλογη πραγματική τραγωδία γράφει στο μυθιστόρημα “Σερενάτα” ο Ζουλφί Λιβανελί, σχετικά με ελληνόκτητο πλοίο που μετέφερε Εβραίους φυγάδες από τη Ρουμανία προς την Παλαιστίνη, αλλά η Τουρκία το σταμάτησε στο Βόσπορο - μετά από παρέμβαση της Βρετανίας - ώσπου τελικά τορπιλίστηκε από σοβιετικό υποβρύχιο.
Μια πραγματικά διεθνής συνεργασία του αποθνήσκοντας πολιτισμού, που δεν θέλησε - όπως ανάλογα αδιαφορεί και σήμερα για τέτοια φαινόμενα που αναδύονται εκ νέου - όσο ήταν ακόμα καιρός να σταματήσει την μέγιστη ΦΡΙΚΗ του Ναζισμού και του Ολοκαυτώματος.

Στο "πλοίο των τρελών" (Ship Of Fools) την ταινία του Στάνλεϊ του 1964 ένα άλλο πλοίο - σε αντίθετη πορεία - το 1933, αφήνει τη Βέρακρούζ με προορισμό τη Γερμανία. Στην τρίτη θέση ταξιδεύουν φτωχοί Μεξικανοί και Ισπανοί διωγμένοι από την Κούβα. Στο ταξίδι αυτό αναδύονται, ο ρατσισμός - κοινωνικός ή φυλετικός - η ανάγκη του ανθρώπου ν'αγαπήσει και ν'αγαπηθεί, ο αγώνας για δικαιοσύνη, η σκληρότητα κι η αδιαφορία του ανθρώπου για τον άλλον, σε μια περίοδο που ο πόλεμος - που άλλαξε [;] την ανθρωπότητα - παραμονεύει.

 ζωγραφική Ιερώνυμος Μπος