Ο πρίγκηπας και το διάφανο σκοτάδι του

Στη Νάπολη, στο παρεκκλήσι του Sansevero, δίπλα στην Piazza San Domenico Maggiore υπάρχει μια μοναδική συλλογή μαρμάρινων γλυπτών αξιοθαύμαστων για τον ακραίο νατουραλισμό τους. 

Τα γλυπτά αυτά και ιδιαίτερα ο «Κεκαλυμμένος Χριστός» του Giuseppe Sanmartino που βρίσκεται στο κέντρο του ναού και το πέπλο τής «Σεμνότητας» του Antonio Corradini είναι δουλεμένα με εξωπραγματικό τρόπο ώστε φαίνονται να είναι ούτε λίγο ούτε πολύ από… διαφανές μάρμαρο! Με τι εργαλεία έγινε μπορετό να σμιλευτεί το μάρμαρο σε πάχος 2 χιλιοστών κανείς δεν ξέρει και είναι αδύνατον ως σήμερα ακόμα και με την σύγχρονη τεχνολογία να επαναληφθούν.

Τα γλυπτά που φιλοτεχνήθηκαν από τον Corradini και τον Sanmartino -που ανέλαβε μετά από τον θάνατο του πρώτου- σε παραγγελία του Πρίγκηπα Raimondo di Sangro περί τα 1753, ερμηνεύουν την baroque αίσθηση της εποχής και επιδεικνύουν την υφολογική εκλέπτυνση και το συναίσθημα τεχνικής υπεροχής των δυο καλλιτεχνών. 

Πέρα όμως από την πραγματική ιστορία η σχεδόν εξωπραγματική πλαστικότητα των γλυπτών έχει τροφοδοτήσει έναν θρύλο με εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον. 

[Ο πρίγκηπας του Σανσεβέρο ήταν ένας μεγάλος αλχημιστής ο οποίος, ψιθυριζόταν πως, συνεργάστηκε με τους δυο εκπληκτικούς αλλά άσημους μαέστρους του μαρμάρου, και ενεπλάκη ενεργά στη κατασκευή των γλυπτών. Όπως προκύπτει μάλιστα από μια διασωθείσα συμβολαιογραφική πράξη η οποία συνήφθη στις 25/11/1752 μεταξύ του Ραιμόνδου Ντι Σάνγκρο και τού Giuseppe Sanmartino, η μαρμάρινη σινδόνη που καλύπτει τον «Κεκαλυμμένο Χριστό» κάποτε υπήρξε… ένα κανονικό βαμβακερό σεντόνι, ένα πέπλο κυριολεκτικά «απολιθωμένο», το οποίο βάσει κάποιας παράξενης αλχημιστικής μεθόδου, μετατράπηκε σε ένα λεπτό στρώμα μαρμάρου αναμεμιγμένο με καρμίνιο! Δηλαδή κανονική μεταστοιχείωση! 

Σύμφωνα δε με τον θρύλο, ο «Πρίγκιπας τού Σανσεβέρο» ο οποίος «στην εποχή του θεωρήθηκε ένας σκοτεινός μάγος που προκαλούσε τρόμο στις λαϊκές μάζες, αναζητούσε είτε "εθελοντές" είτε έβρισκε σώματα πολύ πρόσφατα πεθαμένων και ασκούσε πάνω τους την τέχνη του! Τα δε εκπληκτικά γλυπτά είναι απλώς τα αποτελέσματα των πειραμάτων του σκοτεινού Πρίγκηπα, όπου εφαρμόστηκαν μέθοδοι που δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε και να εξηγήσουμε σήμερα. Ο Πρίγκηπας του Σανσεβέρο μπορούσε πράγματι να μετατρέπει σε μάρμαρο όποια ύλη ήθελε, όπως ρητά λέει το συμβόλαιο που έχει διασωθεί και περιέχει μάλιστα και την -ακατανόητη για μας - αλχημιστική συνταγή που χρησιμοποίησε...

Στα υπόγεια εργαστήρια του παλατιού του, στο Largo San Domenico Maggiore, ο Ραιμόνδος αφοσιώθηκε σε πειράματα σκοτεινά και παράξενα, στα πιο διαφορετικά πεδία των επιστημών και των τεχνών. Από τη χημεία και την υδροστατική, ως την τυπογραφία και την μηχανική, πέτυχε δε αποτελέσματα που του έδωσαν τον χαρακτηρισμό του "καταπληκτικού"  από τους συγχρόνους του. Ωστόσο, όλοι φάνηκαν πάντοτε εξαιρετικά απρόθυμοι να αποκαλύψουν τα μυστικά και τις λεπτομέρειες για τις εφευρέσεις του.

Στους επιστημονικούς κύκλους της εποχής, ο Ραïμόντο Ντι Σάνγκρο Σανσεβέρο είναι γνωστός ως εφευρέτης. Από  φοιτητής, ακόμη, εντυπωσίασε τους δασκάλους του με την κατασκευή ενός πτυσσόμενου μηχανισμού, σώζοντας έτσι μια σημαντική θεατρική παράσταση. Ο πρίγκιπας μιλούσε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες, όπως επίσης αραβικά και εβραϊκά, ήταν δε μεγάλος θαυμαστής του Leonardo da Vinci και είχε κι αυτός πάθος για τις πολεμικές μηχανές. 

Επίσης είναι γνωστό ότι ο Ραïμόντο Ντι Σάνγκρο ήταν ηγετικό μέλος του Τεκτονισμού, επικεφαλής της ναπολιτάνικης Μασονικής Στοάς, μέχρι που τον αφόρισε η Εκκλησία. Περιέργως όμως, ο Πάπας Βενέδικτος ο XIV ανακάλεσε πολύ σύντομα τον αφορεσμό του. Για ορισμένους σχολιαστές, αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι ο Πάπας ανακάλυψε ότι όλες οι κατηγορίες εναντίον του πρίγκιπα ήταν προϊόν συκοφαντίας και φθόνου από τους εχθρούς και τους πολεμίους του. Για άλλους, ήταν απλώς το αποτέλεσμα πολιτικών ελιγμών που εφάρμοζε ο ποντίφικας, ενώ για κάποιους τρίτους ήταν το αποτέλεσμα μιας σκοτεινής συμμαχίας που συνήφθη μεταξύ των δύο ισχυρών εκείνων ανδρών. Ο Ντι Σάνγκρο επίσης συνδέεται και με τον κόμητα Καλιόστρο (Cagliostro), άλλη μια αινιγματική φυσιογνωμία και έναν από τους πιο διάσημους Τέκτονες, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση ήταν εμπνευστής του.

Το 1790, μπροστά σε ένα δικαστήριο της ρωμαϊκής Ιεράς Εξέτασης, ο Καλιόστρο ισχυρίστηκε ότι όλες οι γνώσεις του σχετικά με την αλχημεία (αυτή ήταν η κατηγορία που τον βάραινε), προέρχονταν από "έναν πρίγκιπα ο οποίος είχε ένα μεγάλο πάθος για τη χημεία" και πως εκείνος τον είχε διδάξει, πολλά χρόνια πριν στη Νάπολη.

Όλα τα πρακτικά από τη δίκη χαρακτηρίστηκαν απόρρητα και μέχρι σήμερα παραμένουν κρυμμένα στο Βατικανό…

Η Παπική κρυψίνοια και το τοπικό συμφέρον έκαναν τον θρύλο να "ξεφύγει" τόσο που ο κώδικας Ντα Βίντσι να ωχριά μπροστά του. Οι φήμες για τα παράξενα πειράματα δεν μπορούσαν να καταλαγιάσουν. Πιστεύεται μάλιστα ότι μέσα στην εκκλησία του Σανσεβέρο περιέχεται πράγματι μια κρυπτογραφημένη μασονική επιγραφή, ένα μήνυμα που πολλοί έχουν προσπαθήσει να ξεδιαλύνουν, πλην όμως ανεπιτυχώς. Παρόλα αυτά οι ξεναγοί εκμεταλλεύονται σήμερα κάθε παλιό ψίθυρο και ίσως επινοούν μερικούς νέους, όπως τα χαρακτηριστικά του ναού που έχουν «διπλό entendre» (διπλή σημασία), για να  υποδηλώσουν ότι ο Ντι Σάνγκρο μπορεί να ήταν πράγματι γνώστης κάποιας απόκρυφης παράδοσης. Συνήθως, στο τέλος της ξενάγησης, ο επισκέπτης οδηγείται κάτω σε ένα μικρό σπηλαιώδες δωμάτιο, όπου σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια προοριζόταν για τον ενταφιασμό κάποιων ανθρώπων. Στο δάπεδο υπάρχει μια ορθογώνια μαρμάρινη πλάκα, που ερμηνεύεται ως ένδειξη ότι εδώ κάποτε είχε εναποτεθεί ο «Κεκαλυμμένος Χριστός» του Giuseppe Sanmartino. Ωστόσο εκεί μέσα, σε δύο γυάλινες προθήκες βρίσκονται οι παράξενοι μεταλλικοί σκελετοί ενός άνδρα και μιας γυναίκας. Φλέβες και αρτηρίες και των δύο αυτών ατόμων, παραμένουν απολύτως άθικτες! Ο σκελετός της γυναίκας, φαίνεται να έχει τα μάτια άθικτα, σχεδόν γυαλιστερά, αλλά με μια πραγματικά τρομοκρατημένη έκφραση. Αλλά αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι οι φλέβες και τα εσωτερικά της όργανα, τα οποία λογικά θα έπρεπε να διαλυθούν αμέσως μετά το θάνατο. Αντ’ αυτού, παραμένουν σε άριστη κατάσταση αιώνες μετά.Η καρδιά της διατηρείται ολόκληρη και μπορείτε να δείτε ακόμα και τα αιμοφόρα αγγεία μέσα στο στόμα της. Ήταν έγκυος και στην κοιλιά της, είναι ορατός ο πλακούντας από τον οποίο φαίνεται ο ομφάλιος λώρος που ένωνε το έμβρυο.

Πιστεύεται ότι χορηγήθηκε κάποιο είδος ενδοφλέβιας ένεσης με κάποια ουσία, η οποία κατά την είσοδό της στο κυκλοφορικό σύστημα, μπλοκάρισε τα αγγεία σταδιακά, μέχρι του σημείου που προκάλεσε και το θάνατο του θύματος. Σε αυτό το σημείο, η ουσία μπορεί να «μεταλλοποίησε» φλέβες και αρτηρίες, διατηρώντας τις, χωρίς αποσύνθεση. Άλλοι αναφέρουν ότι η μέθοδος διατήρησης πραγματοποιήθηκε σε πτώματα, αλλά ωστόσο, το αίμα δεν ταξιδεύει σε ένα νεκρό σώμα, πολλαπλασιάζοντας έτσι το μυστήριο. 

Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε και το όνομα του Αλχημιστή, το: di Sangro που ετυμολογικά τουλάχιστον παράγεται από το ισπανικό sangre (αίμα), και που παραπέμπει εύκολα σε προσωνύμιο ανθρώπου που ήξερε τα πάντα σχετικά με το αίμα και την κυκλοφορία του, τότε το μυστήριο μεγαλώνει.

Πρόβλημα και μυστήριο είναι… ότι η σύριγγα που θα έπρεπε να πραγματοποιήσει την υποδόρια ένεση, εφευρέθηκε εκατό χρόνια αργότερα από έναν χειρουργό της Λυών, τον Carlo Gabriele Pravaz (1791-1853).

Δεν είναι λοιπόν περίεργο που κουτσομπολιά και άγριες φήμες, ξέσπασαν στη θέα των συγκεκριμένων σκελετών. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι ο Ραïμόντο Ντι Σάνγκρο «ήταν μάγος και διαβολικός αλχημιστής που άρπαζε ανθρώπους, με σκοπό να εκτελεί ειδεχθή πειράματα στους οργανισμούς τους».

Μια ακόμα εικασία δημιουργήθηκε από μια μικρή "ανωμαλία" στον Χριστό που καλύπτεται με το πέπλο, καθώς πάνω από το ρουθούνι του, διακρίνεται μια μικρή εσοχή ως εάν η σινδόνη να έχει διηθηθεί από την ανάσα κάποιου που προσπαθεί να εισπνεύσει εναγωνίως αέρα. Αυτός που χρησίμευσε ως μοντέλο για τον Ιησού, ήταν ζωντανός, εκείνη τη στιγμή, προσπαθώντας να ανασάνει, ή νεκρός;

Ο πρίγκιπας όμως πέθανε στις 22 Μαρτίου του 1771, "από μια ξαφνική ασθένεια που προκλήθηκε από τα πειράματά του. Κατά τη διάρκεια μιας μακράς νύχτας που πέρασε στο εργαστήριό του, κατά πάσα πιθανότητα εισέπνευσε, ή κατάπιε κάποια τοξική ουσία, κι η οποία αποδείχθηκε μοιραία". 

Έτσι, φαίνεται πως πιάστηκε στην ίδια του την παγίδα, και τάφηκε στο παρεκκλήσι όπως δηλώνει η ταφόπλακα του, η σαρκοφάγος του, ωστόσο, δεν περιέχει το σώμα του, "ήταν άδεια", όπως ισχυρίζονται όλοι, κι ας έχουν περάσει 240 χρόνια από τότε!]