Οδός Κύπρου 1974

Η 20η Ιουλίου 1974 είναι μια αποφράδα ημερομηνία για τους Έλληνες. Το δράμα της Κύπρου, που κορυφώθηκε εκείνη την ημέρα, έγινε φανερό και στην Ελλάδα η οποία μέχρι τότε βρίσκονταν στα μαύρα σκοτάδια της χουντικής λογοκρινόμενης ενημέρωσης. Λίγα πράγματα είχαν γίνει προηγουμένως γνωστά και σχεδόν κανείς δεν περίμενε να ξυπνήσει με τις δραματικές ανακοινώσεις για γενική επιστράτευση.

Αν θυμάμαι καλά, εκείνο το πρωί οι ανάσες έγιναν ξαφνικά ρηχές κι όλοι ήταν κολλημένοι στο ραδιόφωνο προσπαθώντας να καταλάβουν τι ακριβώς συνέβαινε, κάτι που δεν ήταν καθόλου εύκολο. Μια δραματική αντρική φωνή - που νομίζω ότι έχω συγκρατήσει τη χροιά της - εκφωνητή του ραδιοφώνου έδινε λίγες, επιλεγμένες από την Χούντα, ειδήσεις από τη Κύπρο οι οποίες πάντα κατέληγαν στο ότι "οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις αμύνονται σθεναρά απέναντι στην άνανδρη τουρκική εισβολή". "Άρα όπου να είναι τους παίρνουμε φαλάγγι", σχολίαζαν με φαινομενική βεβαιότητα, που έκρυβε το φόβο και φούσκωνε την επιθυμία τους, οι ακροατές που είχαν μαζευτεί στο διπλανό καφενείο για να ακούνε και να σχολιάζουν όλοι μαζί, και όταν κάποιος διαφωνούσε λέγοντας "δεν τους ξέρετε καλά τους τουρκαλάδες, ολόκληρη θα την πάρουν", τον έδιωχναν με φωνές παραπέρα, χάβρα κανονική, και εκείνος ξαναπλησίαζε μόλις το ραδιόφωνο έλεγε την επόμενη ανακοίνωση... Ενδιάμεσα μπαινόβγαιναν για αλλαγή και στο καπελάδικο μας. 

Αρκετοί έτρεχαν στα μπακάλικα για προμήθειες εν' όψη του επικείμενου πολέμου τα οποία γρήγορα ξέμειναν, αφού έτσι κι αλλιώς δεν είχαν και πολλά πράγματα και τα άδεια ράφια τους γρήγορα τροφοδότησαν τον πανικό μιας μισοξεχασμένης πείνας.

Αργότερα, μέχρι το μεσημέρι η επαναλαμβανόμενη ανακοίνωση που καλούσε τους εφέδρους να παρουσιαστούν στα κέντρα επιστρατεύσεως δημιούργησε μεγάλο εκνευρισμό, διότι όσοι παρουσιάζονταν δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν εύκολα με τους δικούς τους, ενώ κάποιοι που γύριζαν τα πίσω μπρος, αισθάνονταν κάπως ντροπιασμένοι αλλά και κρυφο-ανακουφισμένοι που δεν τους πήρανε λόγω χρώματος απολυτηρίου και αυτό με το χρώμα ήταν θέμα που σήκωνε έντονη κουβέντα. Άλλους τους έδιωχναν ανεξήγητα "γυρίστε στα σπίτια σας καλύτερα", αφού δεν ήξεραν τι να τους κάνουν, είτε δεν έβρισκαν τα κέντρα επιστρατεύσεως που μάλλον είχαν μεταφερθεί κάπου αλλού, άλλους τους έψαχνε η αστυνομία και άλλοι έψαχναν οι ίδιοι που και πως θα επιστρατευτούν, και άκρη δεν έβγαινε.

Έβγαιναν όμως στις εξώπορτες οι γυναίκες και οι μανάδες κουβαλώντας ξέχειλα σακβουαγιάζ ή πλαστικές βαλίτσες που έκλειναν με ξεχαρβαλωμένα φερμουάρ και είχαν μέσα όλα τα πιθανά χρειαζούμενα του επίστρατου, και έστηναν τρυφερούς καυγάδες με τον φαντάρο τους ενώ εκείνος έδινε οδηγίες και εξηγούσε βιαστικά το ένα ή τ΄άλλο επείγον ζήτημα, ενώ ταυτόχρονα τον σταυροκοπούσαν και έχωναν χαρτονομίσματα και φυλακτά στις τσέπες, μερικές έκλαιγαν, και η κυρία Έλλη που το ΄χε πάρει πιο προσωπικά τσίριζε κι έσπερνε τον πανικό. 

Αυτά συνέβαιναν εκείνο το πρωί μέχρι που βράδιασε στο δρόμο μας με τα ισόγεια προσφυγικά και τα διώροφα νεόκτιστα, στον ασθενικό ίσκιο από τις μεγάλες πιπεριές στα πεζοδρόμια, ο οποίος - χωρίς πλάκα – ονομαζόταν ΟΔΟΣ ΚΥΠΡΟΥ. Μέχρι σήμερα έτσι ονομάζεται αλλά το συγκεκριμένο πρωινό όσο να πεις αποκτούσε άλλο νόημα που κανείς όμως δεν το πρόσεξε, εκτός ίσως από έναν λίγο μεγαλύτερο φίλο μου. Ο Νίκος λοιπόν μέσα σε όλο αυτό τον χαμό είχε αράξει στην γωνία Κύπρου και Βασιλέως Παύλου ακουμπώντας τη πλάτη στο τοίχο του ξενοδοχείου ΑΣΤΡΑ και έπαιζε τα χαρτάκια με τους ποδοσφαιριστές που είχαν διαπρέψει ένα μήνα νωρίτερα στο Μουντιάλ της Γερμανίας, τα 'ριχνε κάτω ένα ένα επαναλαμβάνοντας  τα ονόματα των αστέρων (για να μην τα ξεχάσει; ίσως),  "Ντίνο Τζοφ, Γιόχαν Κρόϊφ, Φραντς Μπεκενμπάουερ" και κατέληγε τραγουδιστά "ποιος είναι  καλύτερος όμως; ο Πελέ ή ο Ζαϊρζίνιο;"  Κι αυτό το όμως μας έμπλεκε όλους και, κοντά στα άλλα, ψάχναμε την απάντηση.

Γιατί το έκανε αυτό δεν κατάλαβα, αλλά σήμερα νοιώθω ότι εν αγνοία του έκανε κάτι σπουδαίο για εμένα, ήταν σαν πάτησε ένα κουμπί που διέκοψε τη ροή του δράματος που ζούσαμε για να κράτησω μια μοναδική εικόνα της οδού Κύπρου εκείνης της ημέρας, καθώς δεν μπορώ να θυμηθώ την τραγωδία της Κύπρου και τον ΑΤΤΙΛΑ χωρίς τη γειτονιά, τον φίλο μου και εκείνη την απίθανη ερώτηση.

Έτσι συνήθως μπερδεύονται οι μικρές ιστορίες των προσώπων και αποκτούν γεωχρονικό στίγμα μέσα στην Ιστορία. Αυτή ήταν μόνο η αρχή της Κυπριακής τραγωδίας αλλά εκείνο το πρωί ούτε τα πράγματα ήταν σίγουρο πως θα γίνουν έτσι που έγιναν, ούτε εμείς το ξέραμε. 

Εδώ δεν ξέραμε καν αν ήταν καλύτερος ο Πελέ, για ο Ζαϊρζίνιο! 

"Ο κύκλος και το χνάρι του"

Τὰ μάτια μου δὲν εἶδαν τόπον ἐνδοξότερον ἀπὸ τοῦτο τὸ ἁλωνάκι,

( ξεκαθαρίζει, από την αρχή, ο Διονύσιος Σολωμός στο ποίημα Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, εδώ όμως αλωνάκι είναι το ίδιο το Μεσολόγγι, όπου δοκιμάζεται η επανάσταση, εκεί που ο ελληνισμός το 1826 ἐσκιρτοῦσε σὰν κλωνὶ στάρι )

Γύρεψε ο ποιητής μια λέξη με τόση εγκόσμια αγιοσύνη που να ξεπερνά ναούς και εικονίσματα ώστε να μπορέσει να σηκώσει επάνω της την θυσία του Μεσολογγίου. Και την βρήκε σε ένα ισόγειο χτίσμα του οποίου η απλότητα περισσότερο πλάθεται παρά χτίζεται, το αλώνι!
Εκεί είναι ο χώρος όπου κρίνεται ο μόχθος κι η επιβίωση του ανθρώπου, εκεί ξεχωρίζει το δίκαιο, ο καρπός, από το άδικο που είναι το καλάμι. Στον πλακόστρωτο κύκλο μπαίνουν τα γεννήματα, τα ζώα, ο άνθρωπος με τα εργαλεία του, και όλα πρέπει να συνεργαστούν ώστε ο ασίγαστος άνεμος να τιθασευτεί για να κερδίσει ο άνθρωπος το ψωμί του. Ο λίγος άνεμος δεν κάνει τίποτα, ο πολύς όλα τα σκορπά, η τέχνη είναι να μείνει ο καρπός και να φύγει το άχυρο αλλά για να γίνει αυτό πρέπει ο άνεμος, να χυθεί στο αλώνι όμορφα χωρίς περιττή ορμή και αυτή η αδήριτη ανάγκη είναι που πλάθει το αλώνι.
Το αλώνισμα ως πράξη χρειάζεται μόνο ένα στρωτό χώρο κόντρα στον άνεμο, αλλά η επιτέλεση αυτής της πράξης, συν τω χρόνω, οδήγησε στη συνήθεια να φτιάχνουν ολοένα και πιο φροντισμένα χτίσματα.
Είναι ο αρχαιότερος ιερός χώρος που σχετίζεται με κάθε απαρχή της ανθρώπινης κοινωνίας, από την προϊστορία ακόμα, όλες οι σημαντικές αρχαίες ιεροπραξίες τελούνταν μέσα στο αλώνι. Το ημικύκλιο του αλωνιού θα γίνει έτσι το πρότυπο για το θέατρο, η ορχήστρα με τη θυμέλη, και από αυτή θα προέλθει αργότερα η σκηνή του θεάτρου, διότι το θέατρο γεννήθηκε μέσα από τα επιτελεστικά μυητικά δρώμενα και τα εγκώμια του Διονύσου. Στην Αττική μάλιστα ο Διόνυσος εικονιζόταν πλαγιασμένος μέσα σε ένα πανέρι για το λίχνισμα του σταριού.
Η άλως (αρχ.) δεν ήταν μόνο ένα ελάχιστο είδος κτίσματος σχεδόν αυτόχτιστο, ούτε μόνο ένα εργαλείο για ένα κρίσιμο έργο, αλλά ήταν το αρχέγονο απτό σύμβολο του αέναου κύκλου της φύσης, εκεί όπου ο αναγεννημένος από τη σήψη σπόρος καθαρίζονταν εκεί γίνονταν και οι ιεροπραξίες.

Μια άλλη προσέγγιση δείχνει πως το σχήμα του αλωνιού προήλθε από τα χνάρια των Νυμφών στη γη. Οι νύμφες ζουν στα βουνά, στα δάση, στα ποτάμια, σε βρύσες, σε συντριβάνια, σε σπηλιές, σε όλη τη φύση, και κινούνται σε χώρους κυκλικούς (αλώνι, συντριβάνι, λίμνη, στέρνα), όπως κυκλικές είναι οι κινήσεις τους στον χορό ή στο γνέσιμο. Ο χορός τους αφήνει κυκλικά χνάρια στο χορτάρι σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών. 

Ίσως το πρώτο ανθρώπινο αλώνι ήταν η Άλως του Τριπτόλεμου σε μια μεγάλη κυκλική τοποθεσία στην αρχαία Ελευσίνα, πιθανώς ο σιτοβολώνας της, εντός της οποίας υπήρχε πολύ μεγάλο αλώνι εκ του οποίου και έλαβε το όνομά της η περιοχή. Στον ίδιο χώρο υπήρχε ιερός βωμός προς τιμή της θεάς Δήμητρας. Εκεί κατά το θρύλο είχε αλωνιστεί το πρώτο σιτάρι που έβγαλε η σπορά του ήρωα Τριπτόλεμου, ο οποίος διέδωσε την καλλιέργεια και έγινε ο πρώτος ιερέας της Δήμητρας αφού η ίδια η Θεά τον μύησε στη λατρεία της. 

Επίσης γνωρίζουμε για την ιερότητα των αλωνιών και από άλλες παραδόσεις, όπως για παράδειγμα από τη Βίβλο, όπου η πομπή που μετέφερε το σώμα του Ιακώβ σταμάτησε και μοιρολόγησε για επτά μέρες στο αλώνι του Ατάδ, και πως αργότερα, στο αλώνι του Ορνάν του Ιεβουσαίου ο Δαυίδ προσέφερε θυσία για να σταματήσει ένας λιμός. Ακόμα και ως τις αρχές του 20ου αιώνα αναφέρεται ότι στη Συρία οι μεγάλες γιορτές, γάμοι και κηδείες γίνονταν σε αλώνια.

Η αφήγηση πήγε κάπως μακριά αλλά ξεκίνησα να γράφω εξαιτίας μιας έμμεσης απάντησης που έλαβα, ετεροχρονισμένα, από την εκφορά της πρότασης του Διονύσιου Σολωμού σε ένα παλιό ερώτημα: κάποτε, κοιτάζοντας από το πλοίο τον βραχότοπο της Ιθάκης καθώς επέστρεφα από ένα ταξίδι στην κεντρική και δυτική Ευρώπη όπου είχα θαυμάσει τα επιτεύγματα των ανθρώπων του διαφωτισμού, την καθώς πρέπει εικόνα των πόλεων που επισκέφθηκα και τον εννοούμενο πλούτο της γης τους, αναρωτήθηκα για ποιους λόγους οι ευφυείς και προηγμένοι αρχαίοι Έλληνες έμειναν σχεδόν παράλογα προσκολλημένοι σε τούτα τα άγονα εδάφη, και γιατί έκτοτε οι άνθρωποι αυτού του τόπου θυσιάζονται υπερασπίζοντας τις ξερολιθιές του; Μια πιθανή απάντηση αλλά όχι πλήρη δίνει και ο Ηλίας Βενέζης βάζοντας τον πρόσφυγα γιατρό Δημήτρη Βένη να απαντά, "για τη γαλήνη", στο ερώτημα "γιατί ματαιοπονεί καλλιεργώντας τριανταφυλλιές σε τόσο φτωχή γη;"
Το αλώνι όμως, νοιώθω, είναι η πληρέστερη απάντηση σε όλα αυτά, διότι είναι το ελάσσων που γίνεται μείζων, επειδή εκεί στο όριο του αυτόχτιστου ο άνθρωπος ορθώνεται και γίνεται συνέταιρος με τους Θεούς της φύσης σε ένα κρίσιμο έργο, να ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι. Μέσα στη λιτή γεωμετρία του αλωνιού, μετουσιώνονται τα υλικά και τά άυλα σε ένα αδιάσπαστο ιερό κύκλο, καθώς οι άνθρωποι μαζί με τους Θεούς βαδίζουν πάνω στα χνάρια της περπατησιάς των νυμφών. 

* τα 3 σχέδια έγιναν στις 18/7/2012 με αφορμή το κείμενο 

"το είδος της ελευθερίας"

Οι βασιλόπαιδες ντυμένοι προσκοπικά όλο και κάτι βρίσκουν να χαιρετήσουν....

Οι κοινωνιολόγοι ή οικονομολόγοι γνωρίζουν τις αιτίες και τα αποτελέσματα, οι πολιτικοί επίσης, αφού αρκετές φορές είναι εκείνοι που προκαλούν τα γεγονότα, αλλα οι καλλιτέχνες είναι εκείνοι που αντιλαμβάνονται και φτιάχνουν τις αφηγήσεις της ιστορίας πριν καν ακόμα αυτή γίνει αντικείμενο μελέτης, διότι έχουν μάθει καλύτερα από όλους τη σχέση του όλου με τα μέρη του. Κι εγώ αν κάτι έχω μάθει από τη ζωή μου με την Τέχνη, αυτό είναι να διακρίνω διαφορές, ομοιότητες, συσχετισμούς και πιθανότητες εκεί που φαινομενικά δεν υπάρχουν.
Γεννήθηκα στην καπιταλιστική Ελλάδα του 1963, που λειτουργούσε και τότε με ομαλό ή ανώμαλο κοινοβουλευτισμό, και λίγο μετά χωρίς αυτόν. Νομίζω, πως στη πραγματικότητα οι Έλληνες -όπως οι περισσότεροι λαοί στον πλανήτη τότε-  ζούσαν με μια στρατοκρατική οργάνωση, κατά περιόδους φανερή με στολές παντού και άλλοτε αφανή με χαφιέδες παντού. Τα παιδιά και οι έφηβοι έπρεπε - και έτσι γίνονταν - εκτός του σχολείου που θύμιζε στρατώνα και ήταν ή αρρένων ή θηλέων, να διαπαιδαγωγούνται κοινωνικά και ηθικά, σε κατηχητικά, σε προσκοπικές ενωμοτίες και σε γελοίoυς φασιστικούς ουλαμούς αλκίμων, να επιδεικνύουν τις σωματικές (πάντα) επιδόσεις τους σε γυμναστικές επιδείξεις και παρελάσεις, να κουρεύονται με την ψιλή, να δίνουν τις παλάμες τους στον τιμωρό δάσκαλο με τον χάρακα, και ένα σωρό άλλα ατέλειωτα πρέπει, αλλιώς καιροφυλακτούσε η ΕΣΣΔ, ο κομμουνισμός, ο πειρασμός γενικώς και οι ασθένειες.

Όλοι, όπως είναι φυσικό σε τέτοιες περιστάσεις, νομίζαμε κάτι για τους εαυτούς μας και κάτι (άλλο) για τους γείτονες μας, και αυτό το κάτι άλλαζε ανάλογα με το βαθμό απομάκρυνσης που ο καθένας από εμάς είχε από τη λογική σκέψη, διότι από την πληροφορία ούτως ή άλλως είμαστε όλοι τότε σε απόσταση. Έτσι δεν καταλάβαμε ίσως ποτέ πως νικηθήκαμε και χάθηκε η μισή Κύπρος την ώρα που όπως νομίζαμε είμασταν σε όλα ανώτεροι από τους απολίτιστους τεμπέληδες μεμέτηδες, και άρα μόνο η προδοσία στην οποία καθησυχαστικά καταλήξαμε ήταν ικανή να εξηγήσει τα ανεξήγητα μας, φως φανάρι, ούτε φασισμός ούτε ιμπεριαλισμός μόνο μια προδοσία εν κενώ! 
Νομίζαμε λοιπόν, και δεν ξέραμε ότι στη πραγματικότητα και από την άλλη πλευρά πάλι μια στρατοκρατία βασίλευε, διαφορετική αλλά και ίδια, πάλι με στολές και χαφιέδες, ίσως σκληρότερη, σίγουρα αποτελεσματικότερη, κάτι που είναι φανερό ακόμα και σήμερα στους πειθαρχημένους λαούς των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, και με άλλους γλωσσικούς κώδικές (σκέφτομαι πως για κάποιο σοβαρό λόγο θα ήταν τόσο μεγάλα τα πηλήκια των ανατολικών στρατιωτικών. Τόση σπατάλη υφάσματος, τρέσας και σιριτιού!) 
Σε πολλούς ίσως δεν αρέσει αυτή η σύγκριση και η συνακόλουθη παρομοίωση, όπως τη σκέφτομαι τώρα, αλλά έτσι ήταν ο κόσμος τότε, είχαν περάσει μόλις 10-15 χρόνια από το τέλος του εμφυλίου πολέμου και οι άνθρωποι δεν είχαν βγάλει ακόμα τις στολές που τους εξασφάλιζαν την ένταξη και ούτε είχαν "πετάξει" τις σφιγμένες νοοτροπίες τους. Θα χρειαζόντουσαν άλλα τόσα χρόνια για να καθησυχάσει ο κόσμος, και αφού πρώτα θα περνούσε από την δεξιά στην αριστερή άκρη του νοητού εκκρεμούς πάλι όμως με μαζική ένταξη σε οργανώσεις και τελετουργίες, πριν τελικά να αφεθεί σε μια ακόμα ψευδαίσθηση, την τελευταία προς ώρας, εκείνη της ευδαιμονίας του καταναλωτισμού και τις ατομικής προόδου με όλα εκείνα τα ορισμένα παραδοτέα, μονοκατοικία στα προάστια, τζιποειδές αυτοκίνητο, αστακομακαροναδοφαγία το καλοκαίρι, χειμερινές διακοπές σε σπα, μεγάλες πίστες κλπ. 

Θυμάμαι, επίσης, πως τη μέρα που έπεφτε το τείχος του Βερολίνου κάποιος ανόητος δημοσιογράφος έσπευσε να εκμαιεύσει από τον Μάνο Χατζιδάκι - που βρισκόταν σε πόλεμο με τον Αυριανισμό όπως ο ίδιος ονόμαζε εκείνον τον ακρότατο λαϊκισμό της εποχής - μια επιβεβαιωτική δήλωση "θριάμβου της Δύσης", και εκείνος ξέρετε τι του απάντησε;

"τώρα, που έπεσε το τείχος που έκρυβε τον ένα από τον άλλο, ο κάθε ένας θα αναμετρηθεί με το είδος της ελευθερίας που πίστευε ως τώρα ότι είχε ο άλλος " !

Τώρα που πέφτει το σκηνικό της δυτικής ευημερίας είναι και πάλι το είδος της ελευθερίας που μας διαφεύγει; Με τι θα αναμετρηθούμε άραγε, και πως θα το κάνουμε χωρίς εκείνο τον τύπο διανοούμενου που ενσάρκωνε ο Χατζιδάκις;

"Τα κορίτσια με τα άσπρα γάντια"

έργο του Édouard-Théophile Blanchard (1844–1879)

Ο Ιούλιος μήνας ονομάστηκε έτσι από τον Αύγουστο Καίσαρα προς τιμήν του Ιουλίου Καίσαρα, και έχουμε έτσι το παράδοξο ο επόμενος να είναι ο νουνός του προηγούμενου! Ονομάζεται και αλωνάρης ή Αηλιάτης αφού αυτό το μήνα γίνεται το αλώνισμα και το  λίχνισμα  των δημητριακών για το οποίο χρειάζονται αέρηδες, και ο εορταζόμενος του μήνα ο Νεφεληγερέτης Ηλίας είναι εκείνος που τους ανέμους διαφεντεύει.
Ο Προφήτης Ηλίας κατοικεί τις κορυφές των βουνών και διαδέχθηκε τον Δία από τον οποίο μάλλον κληρονόμησε την αυστηρότητα, τη γενειάδα και τα αστροπελέκια. Ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό πως ο Ηλίας γιος του Σωβάκ από τη Γαλαάδ ή Θέσβη ήταν αυτός που κατέβασε τρεις φορές φωτιά από τον ουρανό, κάνοντας τους Ισραηλίτες με μια φωνή να πουν: «Αληθώς Κύριος ο Θεός, αυτός ο Θεός». Επίσης, είναι εκείνος που με τη γλώσσα του εμπόδισε τη βροχή και δεν έβρεξε ο ουρανός για τρεισήμισι χρόνια. Είναι εκείνος που ανάστησε τον νεκρό γιο της χήρας Σεραφθίας και κατέκαυσε τους εκατό ανθρώπους που έστειλε ο βασιλιάς Οχοζίας. Είναι εκείνος που στο όρος Χωρήβ είδε τον Θεό, όσο είναι δυνατό, βέβαια, να Τον δει άνθρωπος. Είναι εκείνος που έσχισε τον Ιορδάνη ποταμό και ανελήφθη με πύρινη άμαξα στον ουρανό. Τέλος, είναι εκείνος που στη Μεταμόρφωση του Χριστού στάθηκε δίπλα Του μαζί με τον Μωϋσή.  Για όλα αυτά η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 20 Ιουλίου, οπότε και πιστεύεται ότι αναλήφθηκε στους ουρανούς. 

Όμως σχεδόν για όλα, υπάρχει και μια άλλη δεύτερη εκδοχή, περισσότερο ή λιγότερο πιθανή, άλλοτε θρησκευτική άλλοτε μυθολογική μερικές φορές "πικάντικη", αλλά πάντα πιο σκοτεινή.   

Σε αυτή τη δεύτερη εκδοχή, η ιστορία του Ηλία αρχίζει με την Αργοναυτική εκστρατεία, και αυτός ονομάζεται Ύλας, δηλαδή ο πεντάμορφος μπουκλάκιας εραστής του Ηρακλή. Αυτοί οι δυο μαζί με άλλους 38 ήρωες υπό την ηγεσία του Ιάσωνα ήταν το πλήρωμα της Αργούς που ξεκίνησε από την Ιωλκό για τη πιο θαυμαστή επινόηση του ανθρώπινου είδους, το θαλάσσιο ταξίδι! Κατά τη διάρκεια εκείνου του πρώτου των ταξιδιών, μετά αλλά και πριν από τρομερές περιπέτειες, η Αργώ αναγκαστικά προσάραξε επειδή είχε σπάσει το κουπί του Ηρακλή στο κόλπο του Κιανού ποταμού, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Κίος, τα Μουδανιά και το νησί Ιμραλί όπου οι Τούρκοι κρατούν φυλακισμένο τον ηγέτη των Κούρδων. 

Το κουπί του Ημίθεου δεν ήταν οποιοδήποτε κουπί, για την κατασκευή του χρειαζόταν να βρεθεί το κατάλληλο δέντρο στα βαθύσκιωτα δάση της Βιθυνίας όπου και ξαμολήθηκαν, οι Αργοναύτες ψάχνοντας το. Ένα απόβραδο μετά την ένταση της αναζήτησης δίψασαν και ο Ύλας ανέλαβε να φέρει νερό από μια κοντινή πηγή. Μέγα λάθος - αν βέβαια αποκλείσουμε την περίπτωση να πήγαινε γυρεύοντας - διότι έπρεπε να γνώριζε ότι σε αυτές τις πρόσχαρες περιοχές με τις πηγές και τα ρυάκια σύχναζαν από την αρχή αρχή του κόσμου οι Νύμφες, είναι ο τόπος τους. Και όλες αυτές οι πεντάμορφες νεράιδες που έχουν ασίγαστη ερωτική ορμή άμα βάλουν κάτι στο μάτι κι' αυτό το κάτι ξεκόψει σε καμιά πηγούλα το αρπάζουν στη στιγμή και δεν καταλαβαίνουν τίποτα από τους ερωτικούς προσανατολισμούς των ανθρώπων. Μια από δαύτες, άλλοι λένε η Κύπρις καί άλλοι η Εφυδάτια, μόλις αντίκρισε τον Ύλα στο φως της Σελήνης τον ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και έμεινε να τον κοιτάζει αμήχανη, αλλά όταν ο Ύλας έσκυψε πάνω στην πηγή και βούτηξε την υδρία του στα νερά που κυλούσαν βουερά πάνω στο χάλκινο σκεύος, η νύμφη λαχταρώντας να φιλήσει τ' όμορφο στόμα του τον αγγάλιασε από τον λαιμό, τον τράβηξε κοντά της και τον φίλησε γλυκά μεν παράφορα δε. Εκείνος έβγαλε μια φωνή για τα μάτια του κόσμου αλλά αμέσως ανταποκρίθηκε θερμά στο ερωτικό κάλεσμα της συλφίδας, αφού του καλάρεσαν τα φιλιά και τα χαϊδολογήματα, και σε λίγο η εύπυγος νεράϊδα και ο ευμέζεος εραστής της πια, σφιχτά αγκαλιασμένοι χάθηκαν μέσα στα δάση που απλώνονται γύρω από την Ασκανία λίμνη, μαγεμένοι για πάντα.

Τον Ύλα δεν τον ξαναείδε ανθρώπου μάτι, μάταια ο δύστυχος Ηρακλής τον αναζητούσε νύχτες και ημέρες, έφτασε μέχρι τη σημερινή Προύσσα, τη Νίκαια και ακόμα παραπέρα, ανέβηκε σε όλες τις βουνοκορφές στην απόληξη της Ποντικής Οροσειράς στα όρια της παφλαγονίας για να μπορέσει να κοιτάξει μακριά και σε κάθε μια από αυτές έχτισε βωμό για την ανεύρεση του Ύλα. Μόνο εκεί, στα ορεινά της Προύσας, αποξεχάστηκε για λίγο και αργοπόρησε κρυφοκοιτάζοντας τα κορίτσια με τα λευκά γάντια και τα φουστάνια πιασμένα ψηλά στη μέση, πως μάζευουν τα όψιμα κεράσια αποκόπτοντας τα με τα μακριά τους νύχια. 

Στο τέλος αποκαρδιώθηκε, και καθώς οι υπόλοιποι αργοναύτες γκρίνιαζαν αλλά και το καθήκον το βαθιά ριζωμένο στην ημίθεα ψυχή του τον καλούσε να συνεχίσει την εκστρατεία, ήταν και το κουπί έτοιμο, σάλπαρε και πάλι.  Πρώτα όμως ίδρυσε την πόλη της Κίου, και άφησε ντόπιους να συνεχίσουν την αναζήτηση, να προσέχουν τους βωμούς στις βουνοκορφές και να προσφέρουν τακτικά θυσίες στους Θεούς, με την ελπίδα να τον βρει εκεί κατά την επιστροφή του. Δεν τον βρήκε ούτε τότε, ούτε ποτέ, η Αργώ άλλωστε δεν ξαναπέρασε από 'κεί. Έναν όμως από εκείνους τους βωμούς, τους αφιερωμένους στον Ύλα που εν τω μεταξύ είχε γίνει προστάτης των ζευγαριών και χειριστής των νεφών και των κεραυνών, στο kırk dağ τον επισκέφτηκε ο Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος θυσίασε, εκεί, σαράντα νεαρά ταυριά! 
Αργότερα, πάνω στα ερείπια αυτού του ιερού του ορεσίβιου Ύλα χτίστηκε ναός αφιερωμένος στον Προφήτη Ηλία, ίσως για να εκμηδενιστεί από τους οπαδούς της νέας θρησκείας, ίσως απλώς νέοι έποικοι να μπέρδεψαν τα ονόματα και τις χάρες τους καθώς μάθαιναν τη γλώσσα και τις ιστορίες της περιοχής, πάντως με τον καιρό ο Ύλας έγινε Ηλίας και από εραστής προφήτης!
Συμβαίνουν αυτά. Αυτή άλλωστε είναι η μοίρα των ηρώων, να αποστάζονται οι ζωές τους σε λίγα ίχνη που ο καθένας τ' ακολουθεί και τα ερμηνεύει όπως νομίζει φτιάχνοντας αφηγήσεις, και αφήγηση στην αφήγηση... γίνονται οι μύθοι. Αλλά να, που κάποια ανάμνηση από εκείνο το αρχέγονο πάθος, ή κάποιο παρόμοιο του, επιβίωσε στο δημοτικό τραγούδι από την Σινασσό της Καππαδοκίας, με τίτλο "ΠΑΓΩ  ΣΤΟΥ  ΠΡΟΥΣΑΣ  ΤΑ  ΒΟΥΝΑ"

Πάγω στου Πρού ... ωχ αμαν γκελ αμάν

πάγω  στου  Προύσας  τα  βου(ι)νά  βρίσκω  βρύσες  κρύα  νερά,

έσκυψα  έσκυψα  να  πιω  λιγάκι

μου  ‘πεσε  μου  ‘πεσε  το  μαντηλάκι.

------

Με  τετρακόσ…  ωχ  αμάν  γκελ  αμάν

με  τετρακόσια  δυο  φλουριά  με  τετρακόσια  δυο  φλουριά,

και  πενή…  και  πενήντα  δράμια  μόσχο

για  να  διεις  για  να  διεις  αγάπη  πο’  ‘χω.

------

Μαντήλι μου ωχ αμάν γκελ αμάν

μαντήλι  μου  μεταξωτό  και  με  χρουσάφι  κεντητό,

μια  χαρά  μια  χαρά  ‘ταν  το  καημένο

το  ‘μορφο  το  ‘μορφο  και  πλουμισμένο.

------

Εκεί  που  το  ωχ  αμάν  γκελ  αμάν 
εκεί  που  το  κεντούσανε  για  με  το  τραγουδούσανε,
τρία  πάρ…  τρία  πάρθενα  κοράσια
σαν  μαγιά…  σαν  μαγιάτικα  κεράσια.

(Ο ρυθμός του κομματιού είναι 4/4.)